Czym są domy prefabrykowane, a czym domy modułowe?

Domy prefabrykowane budowane są na placu budowy z gotowych wcześniej przygotowanych komponentów ścian i stropów. Domy modułowe powstają z prefabrykowanych elementów łączonych ze sobą w fabryce tworząc w ten sposób całe sekcje budynku, które są później transportowane i łączone w docelowej lokalizacji. Konstrukcja tego rodzaju umożliwia bardzo szybkie łączenie gotowych modułów– także w pionie, tworząc wielopiętrowe obiekty. Na etapie projektowania główną ideą jest wykorzystanie modułów o podobnych gabarytach. Mogą się one różnić detalem lub funkcją i finalnie tworzą jeden budynek. Dzięki temu można znacznie skrócić czas opracowywania projektów i wykonawstwa. Gotowe moduły są najczęściej transportowane w docelowe miejsce na naczepie tira z tego względu ich wymiary (szczególnie szerokość i wysokość) są zależne od wielkości pojazdów, które je przewożą.

Najpopularniejszymi rozwiązaniami w budownictwie modułowym są niewątpliwie stalowe kontenery i drewniane konstrukcje szkieletowe. Mniej popularne są prefabrykaty z keramzytobetonu, elementów żelbetowych, wzmocnionego PCV, czy płyt wiórowo-cementowych. Ciekawostką jest, że powstają już nawet pierwsze domy tworzone przy pomocy technologii druku 3D.

Podsumowując zasadniczą cechą domu modułowego jest fakt zbudowania go z kubaturowych (sześciennych) modułów produkowanych w fabryce, które są później łączone w całość na budowie.

Domy prefabrykowane a budownictwo modułowe.

Mówiąc o domach prefabrykowanych ludzie często mylą je z domami modułowymi. To prawda, że obie techniki wykorzystują wcześniej przygotowane prefabrykaty, ale są to dwa inne trendy w budownictwie. Budownictwo prefabrykowane opiera się na stawianiu budynków przy użyciu prefabrykatów o różnej konstrukcji. Prefabrykaty nie tworzą modułów, na które jest podzielony cały budynek, ale są to np. gotowe elementy ścian lub stropu. Ta technika w założeniu jest raczej konkurencją dla tradycyjnego budownictwa, ponieważ większość prac i tak odbywa się na placu budowy, a budynek jest stale związany z gruntem.

Domy prefabrykowane przyjeżdżają w formie ścian i stropów i po ich zamontowaniu na inwestora czeka cały proces połączenia i wykończenia. Domy modułowe przyjeżdżają w formie gotowych wnętrz i po montażu należy już tylko zamknąć miejsca połączeń i budynek jest gotowy do użytkowania. Czas montażu na działce to najczęściej kilku dni w przypadku obu technologii. Różnica jest jednak podczas wykończenia budynku- w budownictwie prefabrykowanym cały etap wykończenia odbywa się na placu budowy i trwa znacznie dłużej.

Przykładem budownictwa prefabrykowanego, który znamy wszyscy w Polsce są bloki mieszkaniowe z tzw. „Wielkiej płyty”. Bloki z czasów PRLu są niestety naszym pierwszym skojarzeniem o prefabrykatach, więc sporo ludzi traktuje je sceptycznie i ma mylne wyobrażenie o tej technice budowlanej uważając ją za niedokładną, słabą jakościowo i wykorzystującą tanie materiały. Nic bardziej mylnego! Obecnie budownictwo prefabrykowane to jeden z najszybciej rozwijających się trendów w Europie, a także w Polsce. Dzięki prefabrykatom budynki są bardzo precyzyjnie wykonywane, a czas budowy znacznie się skraca w porównaniu do tradycyjnych metod. Dziś powstaje coraz więcej osiedli z nowoczesnych prefabrykatów betonowych. Można także zauważyć rosnącą popularność konstrukcji drewnianych – nawet na dużych budowach biurowców lub architektury mieszkaniowej.

Domy modułowe są również w znacznej mierze wykonywane z prefabrykatów, charakteryzuje je natomiast powtarzalność podstawowej jednostki modułu. Dzięki temu większość pracy odbywa się w fabryce, a montaż budynku w docelowym miejscu przebiega bardzo szybko. Moduły przeznaczone są do transportu i mogą być już niemal całkowicie wykończone w fabryce (łącznie z założeniem instalacji i wykończeniem wnętrz). W przeciwieństwie do domu prefabrykowanego, domy modułowe nie muszą być stale związane z gruntem, więc istnieje możliwość demontażu modułowego budynku i przetransportowanie go w inne miejsce.

Reasumując technologia prefabrykowana sprawdza się świetnie w budynkach jednorodzinnych o bardziej skomplikowanym obrysie ze skośnym dachem, w budynkach, gdzie jest potrzebna wysokość wnętrza powyżej 3 metrów. Domy modułowe idealnie się sprawdzają w sytuacjach, gdzie budynek jest regularnych kształtów najlepiej z prostym dachem. Również w budynkach hotelowych, gdzie na miejsce przyjeżdżają moduły z gotowym wnętrzem powtarzających się pokojów hotelowych. Także w ośrodkach kempingowych, gdzie można postawić domki letniskowe w pełni wykończone nawet w sezonie. Czas takiego montażu z wykończeniem trwa około tygodnia.

Gdzie domy modułowe są najbardziej popularne?

Budownictwo modułowe jest szczególnie popularne w krajach skandynawskich, Stanach Zjednoczonych oraz na zachodzie Europy- rozwiązania są bardzo zróżnicowane i zależne od potrzeb rynku, warunków topograficznych oraz klimatu. W Polsce odnotowuje się rozwój budownictwa modułowego, które przestaje być już kojarzone z kontenerami przerabianymi na niskobudżetowe obiekty tymczasowe. Zaczyna powstawać coraz więcej projektów nowoczesnych kompleksów wypoczynkowych, sezonowej gastronomii lub jednorodzinnych domów całorocznych. Tak naprawdę budownictwo modułowe ma bardzo duży potencjał i może mieć wiele różnych zastosowań.

Budynki modułowe są wykorzystywane szczególnie w miejscach gdzie dąży się do maksymalnego skrócenia czasu realizacji oraz zminimalizowania uciążliwości procesu budowy. Ma to znaczenie np. dla obiektów budowanych w centrach miast lub lokalizowanych w miejscach, w których zależy nam na jak najmniejszej ingerencji w otoczenie działki. Jednym z najnowszych zastosowań budownictwa z modułów lub prefabrykatów są budynki socjalne. W Polsce kojarzą nam się jeszcze z najtańszymi jednostkami mieszkalnymi, jednak ten rosnący trend przybiera wiele postaci na całym świecie. Tanie budynki modułowe są alternatywą na przeludnione dzielnice z wysokimi cenami mieszkań. Co więcej moduły produkuje się również przy użyciu materiałów lub całych konstrukcji pochodzących z recyklingu, więc stają się też propozycją ekologicznego budownictwa.

Domy modułowe – proces budowy

Duże znaczenie przy wyborze technologii ma wysoka jakość budowanych obiektów lub wysoki stopień prefabrykacji. Należy zwrócić uwagę na to, że skoro większość procesu budowlanego odbywa się w fabryce lub zamkniętej hali taka produkcja staje się niezależna od warunków atmosferycznych i może być realizowana bez przeszkód przez cały rok. Co więcej samo wybudowanie obiektu jest dzięki temu mniej ryzykowne i nie grozi nam sytuacja np. zatrzymania prac z powodu złej pogody lub zalania placu budowy. Pamiętajmy, że sprawna budowa domu odbywa się zawsze według ściśle ustalonego harmonogramu i każde nieprzewidziane opóźnienie może zaburzyć ten proces lub nawet wstrzymać całkowicie prace, co wiąże się oczywiście z wysokimi kosztami dla inwestora.

W przypadku tradycyjnie budowanych domów częstym utrapieniem inwestorów jest znalezienie odpowiedniej ekipy budowlanej. Oprócz tego na budowie zdarzają się sytuacje, gdy zatrudniona ekipa budowlana nie ma wcześniejszego doświadczenia z zaprojektowanym rozwiązaniem (np. nową technologią lub materiałem). To może generować nieprzewidziane problemy na placu budowy.

W kontrolowanych warunkach na hali produkcyjnej łatwiej jest uniknąć błędów w sztuce budowlanej. Dodatkowym atutem obu trendów jest fakt, że prefabrykaty wykonywane są przez wyszkolonych do tego pracowników fabryki. Pracownicy budują domy zgodnie z ustalonym standardem i mają też najczęściej podzielone stanowiska, na których odpowiadają za dany proces produkcji.

Czy domy prefabrykowane i modułowe są drogie?

Obie techniki korzystają z prefabrykatów budowanych w fabryce, więc różnice w cenach zależą głównie od użytych materiałów i procesu montażu budynku.

W porównaniu do tradycyjnego budownictwa (gdzie cały budynek powstaje na placu budowy) domy prefabrykowane wypadają nieco drożej. Konstrukcja drewniana lub stalowa jest na pewno droższa od tradycyjnych ścian murowanych, chociaż cena końcowa zależy również od czasu budowy i sumie tzw. „roboczo-godzin”. Tu prefabrykaty mają się znacznie lepiej, ponieważ taka budowa zajmuje dużo mniej czasu.

Podsumowując ideą elementów prefabrykowanych było zawsze skrócenie czasu budowy, więc ewentualna nadwyżka kosztów materiałów w teorii jest rekompensowana szybkim stawianiem budynku. W praktyce jest to zależne od dopracowanego procesu produkcji i dobrze wyszkolonej kadry pracowników fabryki. W Polsce domy prefabrykowane i modułowe cieszą się wielkim wzrostem popularności, więc rynek sam odpowiada na to pytanie.

Na ceny obu technologii powinniśmy też spojrzeć z perspektywy jakości. Budując tradycyjny dom jednym z trudniejszych zadań jest znalezienie rzetelnej ekipy budowlanej. Ekipy, które wykonują zlecenia bardzo profesjonalnie, cenią się wysoko lub nie mają wolnych terminów. W przypadku wyboru domu modułowego lub prefabrykowanego wybieramy automatycznie specjalistów, którzy wykonają większość prac budowlanych. Zaletą domów modułowych jest zdecydowanie kompleksowa oferta. Moduły oferowane są zazwyczaj do wyboru w stanie surowym, deweloperskim lub całkowicie wykończonym (nawet łącznie z meblami stałymi i wyposażeniem). Z perspektywy inwestora jest to bardzo duża oszczędność czasu (a co za tym idzie i pieniędzy), a także uwolnienie od koordynacji wielu różnych ekip budowlanych, czy wykończeniowych.

Domy prefabrykowane a murowane

Czytając o domach z prefabrykatów możemy sobie zadać pytanie: Co lepiej wybrać- dom prefabrykowany, czy tradycyjny dom murowany? Odpowiedzi na to pytanie jest kilka i na pewno trzeba rozważyć jakie są nasze priorytety i wziąć pod uwagę kilka znaczących kwestii. Technologia modułowa umożliwia nam postawienie własnego domu w bardzo krótkim czasie, więc jeżeli zależy nam na czasie – domy modułowe będą idealnym rozwiązaniem. Krótki czas realizacji wiąże się jednak z szybszym podjęciem decyzji w kwestii projektu i tego co dokładnie chcemy zamówić.

Już na etapie projektu należy wziąć pod uwagę którą technologią będziemy budować dom. Domy w tradycyjnej technologii dają nam największą elastyczność w projektowaniu, a technologia domów modułowych najkrótszy czas realizacji. Technologia tradycyjna jest także dla osób, które muszą przemyśleć poszczególne etapy budowy i rozplanować wszystko krok po kroku. Budowa trwa miesiące a czasem nawet lata, także podejmowanie decyzji związanych z projektem oraz opłacenie budowy proporcjonalnie wydłuża się w czasie. Z drugiej strony, kiedy poszukujemy obiektu, który w razie potrzeby możemy szybko i łatwo rozbudować – moduły są dla nas.

Dla przykładu, na dom parterowy o powierzchni 85 metrów kwadratowych potrzebujemy w metodzie:

• Tradycyjnej murowanej–  ocieplony fundament, wymurowanie około 500 bloczków, okna, wylanie stropów, prace elewacyjne, dachowe i prace wykończeniowe wewnątrz
• Prefabrykowanej– ocieplony fundament na którym montujemy około 15 komponentów ścian (już z oknami), 6 komponentów stropu, spadki, wykończenie elewacji
• Modułowej – prosty fundament punktowy, ławowy lub płyta, 3 modułów wykończonych zarówno od zewnątrz jak i od środka – łącznie z gotowymi pomieszczeniami łazienki kuchnia). Tutaj zostaje wykończenie łączeń gotowych modułów mieszkalnych dostarczonych na budowę.

Budowa tradycyjna na działce trwa minimum pół roku podczas której występuje wiele przerw technologicznych na zastygnięcie betonu, prefabrykowana 1 miesiąc, modułowa około 10 dni od przyjazdu modułów do wprowadzenia się. Należy jednak pamiętać, że domy modułowe i prefabrykowane potrzebują kilku do kilkunastu tygodni na wyprodukowanie komponentów / modułów. Zarówno rozbudowa jak i przeniesienie domu modułowego nie stanowią tutaj bardzo dużego kłopotu. Należy jedynie pamiętać o wystarczającej ilości miejsca dla wjazdu TIRa. Jako dodatkowy plus rozwiązania modułowego jest fakt, że inwestycja nie jest uzależniona od pogody i można ją rozpocząć o dowolnej porze roku.

Jak zbudować dom w kilkanaście tygodni? Czas realizacji, to kluczowa różnica  między budownictwem tradycyjnym (murowanym) a prefabrykowanym i modułowym.  Domy składane z elementów posiadają zaletę realizacji w bardzo krótkim czasie, bez względu na porę roku czy pogodę. Podczas gdy budowa tradycyjna może trwać latami, dom modułowy zainstalujemy na działce nawet w kilka godzin. Oczywiście do tego czasu należy doliczyć oczekiwanie na pozwolenie na budowę (jeśli jest wymagane) lub samą produkcję zamówionych modułów. Należy pamiętać jednak, że jeżeli zależy nam na czasie, to produkcja może odbywać się równolegle do spraw urzędowych.

Koszty stałe budowy

Decyzję o wyborze metody na budowę własnego domu może pomóc nam podjąć fakt o licznych płatnościach dodatkowych z jakimi trzeba liczyć się podczas budowy tradycyjnej. Jest to prąd na budowie, robocizna, wywóz śmieci, wynajęcie ToiToi, sprzątanie miejsca budowy oraz inne wydatki, które podczas budowy na działce inwestor pokrywa z własnego portfela. Co ciekawe, jedna z najważniejszych zalet domów modułowych, czyli wiedza o dokładnych kosztach budowy, na początku rozmowy odbierana jest często jako wada. Jesteśmy narodem optymistów i osoby decydujące się na budowę działki zwykle liczą podstawowe materiały zapominając o wszystkich pobocznych kosztach. Ten fakt głównie polega na braku doświadczenia budowlanego. Aby to prosto wytłumaczyć, myśląc o listwach przypodłogowych kalkulujemy metr bieżący listwy razy cenę w sklepie. Dopiero przy kasie okazuje się, że narożniki, łączniki śruby i inne akcesoria podwyższają cenę zakupu nawet o 50%.

Domy prefabrykowane i szkieletowe – jak na cenę wpływa jakość drewna konstrukcyjnego?

Czy kiedykolwiek zastanawialiście się dlaczego w Skandynawii buduje się głównie domy drewniane, a w Polsce takie domy miały bardzo słabą reputację? Sprawa jest dość prosta – chodzi o jakość drewna konstrukcyjnego. W Skandynawii używa się drewna suszonego komorowo, czterostronnie struganego posiadającego wszystkie certyfikaty. W Polskich tartakach w większości można dostać drewno mokre, które po zamontowaniu w domu, puszcza wodę, konstrukcja pracuje, wełna wilgotnieje i błyskawicznie do domu wdziera się grzyb. Drewno z tartaku jest dwa razy tańsze od skandynawskiego, a zabudowane płytami g/k staje się nie widoczne dla klienta stąd do tej pory było często stosowane przez firmy stawiające tanie domy szkieletowe. Całe szczęście coraz więcej producentów zwraca większą uwagę na jakość drewna. Przed zakupem u wykonawcy warto dowiedzieć się jakie drewno zostanie zastosowane w naszym budynku.

Posiadając już dobre drewno konstrukcyjne przy budynkach szkieletowych warto zatroszczyć się o zabezpieczenie poszczególnych etapów budowy. W przypadku domów szkieletowych budowa odbywa się na zewnątrz i nie jesteśmy w stanie kontrolować warunków pogodowych jak w przypadku domów modułowych, czy częściowo domów prefabrykowanych. Deszcz i wiatr na budowie może powodować zamoknięcie materiału i w konsekwencji zagrzybienie budynku. Ze względu na prowadzone prace w fabryce prefabrykaty mają przewagę nad tradycyjnymi konstrukcjami szkieletowymi.

Filmik przedstawiający montaż letniskowych domków modułowych kempingowych: